Nafaka, boşanma davalarına fazlaca konu olan bir durumdur. Erkek hangi durumlarda nafaka ödemez sorusu da bu doğrultuda oldukça fazla sorulan ve merak edilen sorulardan biridir. Bunun için öncelikle nafakanın ne olduğunu bilmek gerekir. Nafaka boşanma davası esnasında ya boşanma davasından hemen sonra maddi zorluğa girecek olan tarafa verilen her ay ödenmesinin gerekli kılındığı paraya denilir.
Nafaka borcu, aile hukukundan doğmaktadır ve kişisel borçtur. Yalnızca ölümle sona erer. Ayrıca mirasçılara da geçmez. Eşler bir araya gelirse nafaka bu şekilde de sonlanabilmektedir. Ödenecek nafaka miktarı sözleşme ile kararlaştırılabilmektedir. Bir borçtan da düşülmemekle birlikte haczedilemez. Zamanaşımı nafakada söz konusu olmamakla birlikte her zaman istenebilmektedir. Mahkemeye başvuru yapılarak nafaka istenebilir.
Nafakanın bazı çeşitleri vardır. Bunlar şöyle sıralanır:
- Tedbir nafakası
- Yoksulluk nafakası
- Katılım nafakası
- Yardım nafakası
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakaları dava boyunca taraflardan birinin diğerine barınma ya da geçinme adına verdiği nafaka türüdür. Davayı hangi tarafın açtığı ya da iki tarafın kusurları gözetilmez. Boşanma davası devam ederken tarafların sorumluluk ve yükümlülükleri de devam etmektedir. Tedbir nafakası kararı verilebilmesi için kusur tespitinin yapılmasına gerek duyulamamaktadır. Tedbir nafakasının altındaki neden, daha sonlanmamış olan aile bütünlüğünün kusurlu da olsa hala devam etmesidir. Türk Medeni Kanunu madde 197’ye göre boşanma davası açılmadan önce ya da sonra, dava devam ettiği müddetçe Türk Medeni Kanunu madde 169’da belirtildiği üzere kusurlu olan taraf bile tedbir nafakası alabilmektedir.
TMK madde 169 ve 197. maddelerinde düzenlenen tedbir nafakası uygulamada Türk Medeni Kanunu madde 169’da belirtilen şekilde gerçekleştirilir.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası bazı durumların oluşması ve bazı şartların yerine gelmesi durumunda boşanma nedeniyle yoksul kalacak olan eşe diğer eş tarafından ödenen bir nafaka türüdür. Bu nafakanın alınabilmesi için bazı koşulların karşılanması gerekir. Bu koşullardan biri eşin talepte bulunmasıdır. Mahkemenin yoksulluk nafakasına hükmetmesi adına yoksulluğa düşecek taraf talepte bulunur Talepte bulunmazsa mahkemece yoksulluk nafakası verilebilmesi mümkün olmamaktadır. Talepte açık bir şekilde nafaka miktarı belirtilmelidir. Aksi durumda mahkeme, talep edilenden fazlasına hükmedemez.
Nafaka talep eden eş diğer eş, boşanma aşamasında kusursuz olması ya da daha az kusurlu taraf olması şartı aranır. Talep eden eş daha fazla kusurlu ise lehine nafaka alamaz. Nafaka talep eden eşin serveti, varlıkları, gelir durumu gibi şeyler değerlendirilir ve yoksulluğa düşüp düşmeyeceği gözlemlenmektedir. Yoksulluğun çok ağır şartlar barındırması gerekmemektedir. Talep eden eş evlilik esnasında hayat standartlarında çok büyük değişim olmasını engelleyen bir miktara sahip nafaka alması sağlanır.
Erkek hangi durumlarda nafaka ödemez gibi sorular bu durumda sıklıkla sorulmaktadır. Mahkemece kararlaştırılan nafaka durumu, nafaka ödeyecek eşin mali gücüyle orantılı olarak belirlenmektedir. Eğer nafaka ödeyen tarafın mali gücü yoksa yoksulluk nafakası ödememektedir. Eğer bu şartlar barınıyorsa yoksulluk nafakasına hükmolunur.
Katılım (İştirak) Nafakası
Katılım nafakası boşanma davasının sonunda çocuğun velayetini alan eşe diğer eş tarafından verilen nafakadır. Bu nafaka çocuğun masraf ve giderlerini karşılamak için verilmektedir. Böylelikle çocukların velayetini alan eşler çocuklarına eğitim ve sağlık gibi pek çok alanda bu nafaka ile destek olmuş olur.
Katılım nafakasındaki temel amaç çocuğun her türlü maddi ihtiyacını karşılamak ve çocuğun yaşam standardını, boşanmadan önceki seviyede tutmaktır. Bu şekilde çocuğun yüksek yararı ilkesi de dikkate alınır. Makalenin ilerleyen kısımlarında ayrıntılı olarak açıklayacağımız gibi, nafaka, çocuğun yüksek yararını gözettiği için kamu politikasıyla bağlantılıdır. Mahkeme, boşanma veya ayrılık duruşması sırasında geçici nafaka kararı vermesi halinde, boşanma işlemi tamamlanıncaya kadar geçici nafakanın çocuk için genel nafaka olarak değerlendirilmesine devam edilmesine karar verebilir. Her ne kadar çocuğun yararına olsa da hakim nafaka kararına bağlı kalacaktır. Nafaka davalarında bir rehber edinmek ve bu davaları en iyi şekilde takip edebilmek için Antalya boşanma avukatı hizmetlerinden faydalanabilirsiniz.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, aile bireylerini yoksulluktan korumak amacıyla kanunla sınırlandırılan sosyal yardım amacını da içeren bir nafaka türüdür. Herhangi bir yardım almadığı takdirde sıkıntıya girecek olan çocuklara nafaka verilebilir. Burada yardıma ihtiyaç duymaktan bahsederken kastedilen şey, çok zor durumda olduğu ve ekonomik şartların zor olduğudur. Nafaka desteğinin hukuki dayanağı olarak Türk Medeni Kanunu 364. maddesi örnek gösterilir. Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesi ve sonraki hükümlerde düzenlenen nafaka daha kapsamlı olup, nafakanın uygulanmasına ilişkin şartlar ve kurallar hakkında ayrıntılı bir açıklama içermektedir.
Kadına Verilen Nafaka Ne Zaman Kesilir
Erkek hangi durumlarda nafaka ödemez sorusuna verilecek pek çok cevap vardır. Yoksulluğa düşen eşlerin, müşterek çocukların giderleri, toplanan kira ve nafaka gibi bu ihtiyaçların karşılanması için gereken tutarlar, bakmakla yükümlü olan kişinin geliriyle orantılı olarak belirlenir. İhtiyati nafaka, yalnızca dava aşamasında ödenecek ve kesin boşanma kararıyla sonuçlanacak bir nafaka türüdür.
Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesi, boşanma kararının açıklanmasından sonra yoksul sayılan tarafa hâkim tarafından nafaka ödenmesini öngörmektedir. Madde 175’e göre boşanma sonrası yoksulluğa düşen taraf, eğer kusuru daha ciddi değilse, diğer taraftan maddi durumuna göre süresiz nafaka talep etme hakkına sahiptir. Nafaka borçlusunun kusuru aranmaz.
Boşanma sonrasında kadının geçimini sağlayacak kadar geliri varsa kendisine nafaka verilmeyecektir. Yargıtay içtihadına göre nafaka zenginleşme aracı olarak kullanılamaz. Kadın geçimini sağlayabilecek, evlenebilir ve belli bir maaş alabilir durumda ise nafaka borçlusu aile mahkemesinden dava yoluyla nafaka borcunun silinmesini isteyecektir. Ayrıca uygulamada nafaka borçlarının belirli sebeplerden dolayı silindiği bir gerçektir. Kadının resmi olarak evli olmadığı halde başka biriyle birlikte yaşaması ve evli bir hayat sürmesi nafakanın kesilmesine ya da alınamamasına neden olur. Nafakayı azaltmamak için bu yolu seçen kadının bu eylemi, aile mahkemesine sunulan belgelerde hukuki delillerle birlikte mahkemeye sunulacak, ispatlanacak ve nafaka ödeme yükümlülüğünü gerektirecektir.
Yargıtay Genel Kurulu 5 Mayıs 2023 tarihli kararda asgari ücretle çalışan, ev sahibi ve kira geliri olan kadınların düzenli bir geliri olduğu için yoksulluğa düşmeyecekleri belirlenmiştir. Nafaka borcu olan kişinin, nafakayı ödeyen kamyon şoförü olması haksızlık olarak değerlendirilmektedir.
Boşanmak için başvuran eşler anlaşmalı veya çekişmeli boşanmayı tercih edebilirler. Anlaşmalı boşanma, çekişmeli boşanmaya göre daha çabuk biter ve taraflara zaman ve para tasarrufu sağlar. Ancak çekişmeli boşanmada çözülmesi ve üzerinde anlaşmaya varılması gereken konular üzerinde ortak bir karara varılamazsa, boşanma davası çekişmeli boşanma davasına dönüşecektir.
Çekişmeli boşanma davası birkaç yıl sürebilmektedir. Hakim boşanma kararını şu unsurları değerlendirerek verir:
- Dilekçeler
- Tanıklar
- Duruşmalar
- Deliller
Böyle bir durumda işi olmayan ya da çalışmayan taraf yoksulluğa düşebilir. Bu kesim ağırlıklı olarak evlendikten sonra mesleğini bırakmış ya da daha önce hiç meslek sahibi olmamış, evli ve evin bakımını üstlenen kadınlardan oluşturmaktadır. Bu kadınlar, boşandıkları sırada kariyer yapma, iş bulma gibi faaliyetleri geciktirebilmektedirler. Bu nedenle hakim Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre geçici nafakaya karar verebilir. Boşanmanın çözümlenmesini bekleyen yıllarda kadın geçimini sağlamak için belli miktarda nafaka alabilir. Boşanma kesinleştikten belirtilen sebeplerden dolayı çalışamayan veya çocuklara bakan kadına, iş bulana kadar veya çalışmıyorsa süresiz olarak nafaka verilebilir.
