Boşanma davalarında en sık sorulan sorulardan biri boşanırken kadın neler talep edebilir sorusudur. Boşanmada kadınların da erkeklerinde pek çok hakkı vardır. Boşanma davasındaki kadın hakları pek bilinmemektedir. Boşanma Türk Medeni Kanunu madde 161’de ve devamında belirtilmiştir. Resmi değil dini olan nikah hile yaşanıyorsa ve ayrılmak isteniyorsa bu durumda kadın hakları yoktur.
Kadınların boşanma esnasında pek çok hakkı vardır. Boşanma davalarında şunlar talep edilebilir:
- Ücretsiz avukat talep etme
- Maddi ve manevi tazminat hakkı
- Mal paylaşımında alacak hakları
- Kadına nafaka hakları (yoksulluk ya da tedbir nafakası)
- Aile konutu isteme hakkı
- Çocuğun velayet hakkı
- Koruma kararı talep etme hakkı
- Çocuğun teslim edilmesini talep etme hakkı
- Çocuğu ile kişisel ilişkilerini sürdürme hakkı
- Ortak konut tahsisi hakkı
- Kadına ait ziynet eşyaları hakkı
- Şahsi eşyaları talep hakkı
Maddi tazminat davaları boşanma davalarının pek çok sonucundan biridir. Bu duruma Türk Medeni Kanunu madde 174’te yer verilmiştir. Maddi tazminat alabilmek için tazminat talep eden kadının öncelikle kusursuz ya da diğer eşten daha az kusurlu olması gerekir. Ancak erkeğin kusurlu olması, kadının zarara uğraması, zarar ile erkeğin kusuru arasında bağlantı bulunması ve hukuka aykırılığın bulunması gerekir. Maddi tazminat alabilmek için boşanma kararının verilmiş olması gerekmektedir. Boşanma dilekçesinin herhangi bir nedenle reddedilmesi halinde herhangi bir maddi tazminat talep hakkı doğmamaktadır.
Kadının maddi tazminat talep etme hakkını henüz kullanmamış olması durumunda hâkim otomatik olarak maddi tazminata karar vermeyecektir. Kadınların boşanırken manevi tazminat hakkı Türk Medeni Kanunu madde 174’e göre boşanma kocanın kusurundan kaynaklanıyorsa kişilik hakları ihlal edilen kadının manevi tazminat isteme hakkı doğar. Manevi tazminat hakkı, bir tarafı zenginleştirirken diğer tarafı fakirleştirme aracı olarak görülmemelidir. (YHGK, 17.06.2020. 2017/2-2207 E., 2020/435 K.)
Manevi tazminatın temel amacı, kendisini tüketen kadının öfkesini ve üzüntüsünü, boşanmadan öncesinde ve sonrasında yaşadığı olaylardan dolayı kısmen de olsa manevi yönden hafifletmektir. Manevi tazminat alabilmek için kadının az kusurlu olması, erkeğin kusurlu olması, zararın gerçekleşmiş olması, verilen zarar ile erkeğin kusuru arasında neden-sonuç ilişkisinin bulunması ve hukuksuzluk oluşması gerekmektedir.
Boşanmada Kadınlar İçin Nafaka Hakkı
Boşanırken kadın neler talep edebilir sorusuna verilen bir diğer yaygın cevap ise nafakadır. Kadın boşanma davasının sonuna kadar tedbir nafakası ve boşanma davasından sonra yoksulluk nafakası talep edebilmektedir.
Tedbir nafakası boşanma davası boyunca kadın tarafından talep edilen haklardan biridir. Kadına verilen bu nafaka, boşanma süreci boyunca kadının zor duruma düşmesini engellemek adına verilmektedir. Tedbir nafakası hakkı için kadının talebine ihtiyaç yoktur. Hakim, geçici önlem adı altında resen önlem alır. Geçici tedbir nafakası hakkında karar verilirken boşanmada hangi eşin daha az ya da daha çok kusurlu olduğuna bakılmamaktadır. Bu nafakanın miktarı, erkeğin ödemeyi kabul ettiği miktardan daha az verilmemektedir.
Kadınlara verilen tedbir nafakası, boşanmadan sonra yoksulluk nafakası adı altında devam edebilmektedir. Yoksulluk nafakası için kadının talepte bulunması gerekmektedir. Yoksulluk nafakasının süresi olmayabilir. Boşanmada yoksulluk nafakası hakları kusur oranına göre belirlenmektedir.
Mal Dağılımında Kadının Hakları
Mal dağıtımında kadınların pek çok hakkı vardır. Bu haklar özellikle ziynet eşyaları ve kişisel eşyalarla ilgilidir. Kadının, mal rejiminden doğan haklarını, boşanma davasıyla birlikte veya yargılamanın sonuçlanmasından sonra ayrı bir dava ile ileri gerçekleşmesi gerekir. Tarafların hakları, eşlerin mal varlığının niteliğine ve edinim tarihine göre bölünür. Her eşin evlilik süresince hediye yoluyla edindiği mallar, evliliğin sonunda eşler arasında paylaştırılacaktır. Bu nedenle kadın, boşanma sonrasında evlilik sırasında edindiği malların yarısını alma hakkına sahiptir.
Baba, anne ve (varsa) çocukların birlikte yaşadığı eve “aile konutu” denir. Mülkiyet belgelerinin sahibinin erkek eş olması halinde, boşanma davası devam ederken, mülkü tahsis etmek amacıyla ev üçüncü bir kişiye devredilebilir. Bu durumu önlemek ve karşı tarafın mağdur olmasını önlemek amacıyla kadının, ailenin ikamet ettiği yere ilişkin şerhi tapuya eklenmesini talep etme hakkı bulunmaktadır. Bu şerh ile koca, kadının açık rızası olmadan kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu başka yollarla başkalarına veremez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlandıramaz.
Boşanırken kadın neler talep edebilir sorusunun bir diğer cevabı ise ücretsiz avukat talep etme hakkıdır. Boşanma davası açmak isteyen taraf avukat ücretlerini karşılayabilecek durumda değilse ve hukuki alanda bir yardıma ihtiyaç duyuyorsa bu durumda avukat talep edebilmektedir. Mahkeme ve avukat masrafları devlet tarafından karşılanmaktadır. Böylece kadına bir boşanma avukatı atanır. Fakat avukat ve dava ücretlerini ödeyemeyecek durumda olan kadının, bunu öncelikle belgelerle kanıtlaması gerekmektedir.
Boşanmada talep edilebilen bir diğer durum ise kadının şahsi eşyalarını talep hakkıdır. Boşanma davası açıldıktan sonra kadın kendi kişisel eşyalarının kendisine teslim edilmesini isteyebilir. Edinilmiş mallar ya da evlilik öncesi kadına ait olan mallar kadının şahsi malı sayılmaktadır. Bu mallar diğer eşle paylaşılmamaktadır.
Eşler boşanmaya karar verdiklerinde boşanmadan önce yaşanan ortak konutun kime verileceği de merak konusudur. Boşanma davası devam ederken kadın ortak konutun kendisine özgünlenmesini talep edebilmektedir. Ortak konut malikinin erkek eş olması da bu duruma engel bir durum değildir.
Kadınların boşanma esnasında ve boşanma sonrasında talep edebileceği pek çok hak yer almaktadır. Bu hakların doğru bir şekilde kullanılması çok önemlidir. Kadınlar, boşanmadaki haklarını mutlaka bilmeli ve buna göre hareket etmelidirler. Haklarını bilmeyen kadınlar maddi kayıplara uğrayabilir. Bu hakları öğrenmek ve iyi kullanabilmek için bir Antalya boşanma avukatı hizmetine başvurmak önemlidir.
Boşanmada Kadının Çocuk Üzerindeki Hakları
Boşanırken kadın neler talep edebilir sorusunun cevapları arasında çocuklar ilei lgili haklar da yer almaktadır. Çocuğun velayeti konusunda verilen karar, çocuğun üstün faydası gözetilerek gerçekleştirilir. Çocukların velayetinin kime ait olacağına karar vermek için mahkeme şunları inceler:
- Tarafların ekonomik durumları
- Yaşam tarzları
- Sağlık durumları
- Alışkanlıkları
- Sabıka kayıtları
- Evlilik sırasındaki tutum ve davranışları
- Çocuklarla ilgili talepleri
- Yeterli bilişsel kapasiteye sahip olmaları
Çocuğun velayeti konusunda karar verirken çocuğun yaşı önemli bir faktördür. Çünkü küçük çocuklar annelerine daha çok ihtiyaç duymaktadılar. Boşanma davalarında genelde Türkiye’deki boşanma davalarının %75’inde çocuğun velayeti anneye verilirken %25’inde ise çocuğun velayeti babaya verilmektedir. Eğer çocuğun vilayetinin babaya verilmesini gerektiren özel bir neden bulunmuyorsa (annenin madde bağımlısı olması, akıl hastası olması, tarafların anlaşması, annenin çocuğunu babasıyla görüştürmemesi gibi), velayet genellikle kadına verilir.
Çocuklarının velayeti kendilerine ait olmayan eşler, çocuklarıyla kişisel ilişki sürdürme hakkına sahiptir. Bu hak kapsamında kadın çocuğuyla şunları yapabilir:
- Vakit geçirebilir
- Belli gün sayısı kadar çocuğuyla birlikte olabilir
- Seyahat edebilir
- Dışarı çıkabilir
Bunlara benzer pek çok hakka sahiptirler. Bu ilişkilerin düzenli bir şekilde gerçekleşebilmesi için eşlerden velayet sahibi olan kişi, mutlaka o gün çocuğu diğer eşe vermelidir. Boşanma sebebiyle erkek eşin kadın eşe karşı bir intikam isteği, nefreti ya da öfkesi olabilmektedir. Bu durumda eşler bir diğeriyle karşı karşıya gelmek istemezler. Bu durumlarda eğer çocuğun velayeti erkek eşteyse kadın, çocuğun kendisine geri verilmesini talep edebilir.
