İşe iade davası adından da anlaşılacağı üzere, geçerli bir neden olmadan gerçekleşen fesih sonrasında işten çıkarılan işçinin işine geri dönmek amacıyla açtığı davadır. Bu tür davalarda temel amaç, haksız olarak işten çıkarılan işçinin işten çıkarıldığı tarih itibarı ile çalışmadığı günlerin zararını tazmin edebilmek ve işine geri dönmesini sağlamaktır.
Çalışanların işveren karşısında korunmasını temin etmek amacıyla kanun koyucu tarafından çıkarılan 4857 sayılı iş kanunu, geçerli bir sebep olmadan iş akitleri sonlandırılan işçilerin haklarının yeniden kazandırılması adına hukuk yolunu açar. İş kanunu 20. Maddesi, işe geri dönme amacıyla açılacak olan olası işe iade davalarında, iş akdinin geçerli bir neden olmaksızın sonlandırılmış olmasını ilk şart olarak belirlemiştir.
İşe İade Davası Nasıl Açılır?
İşe iade davası tazminat ve işe geri dönüş amacıyla açılan bir dava türüdür. Diğer tüm hukuk disiplinlerinde olduğu gibi bu tür davalarda da dava açmak için belli şartların oluşması gereklidir. Bu sebeple, işe iade davası açma şartları arasında ilk sırada arabulucuya başvuru gelir. İşveren ve işçiyi anlaşmak amacıyla bir araya getiren arabuluculuk müessesesi ile çözüm bulunamaz ise, iş mahkemesine başvuru yaparak işe iade davası açmanın yolu açılmış olur. Basit yargılama usulüyle yürütülen işe iade davalarında taraflar iddialarını her türlü delille ispat edebilme hakkına sahiptir.
Arabuluculuktan sonra işe iade davası açma süresi, arabulucu tarafından son tutanağın düzenlendiği tarihten başlamak üzere 2 haftadır. Bu sürenin kanuni olarak başlayabilmesi için işveren tarafının yazılı olarak fesih bildirimi yapmış olması ve hangi sebeplere dayanarak fesih işlemini başlattığını belirtmelidir. İşveren tarafından arabulucuya sözlü olarak fesih bildiriminde bulunması dava açma sürecinin başlamasını sağlamaz.
İşe İade Davası Açmak İçin Gerekli Koşullar
İşe iade davaları çalışanların uğradığı maddi kayıpların telafisi ve sahip oldukları işlerinin kaybedilmemesi amacına yönelik olarak açılır. Bu tür davalarda dava sürecinin doğru yönetilmemesi, ilerde oluşabilecek muhtemel maddi ve manevi kayıplara temel teşkil edecektir. Bu sebeple işe iade davası açmadan önce mutlaka bir avukata danışılması tavsiye edilmektedir. Haksız bir sebebe bağlı olarak iş akdinin feshedildiğini iddia eden bir kişinin işe iade davası şartlarıoluştuğundan emin olmalıdır.
- İşverenle yapılan iş sözleşmesinin iş kanununa veya basın kanununa tabi olması
- İşçi ile işveren arasındaki sözleşmenin (belirsiz süreli) süresiz olması
- Davaya konu edilen işyerinde 30 veya daha fazla işçinin çalışıyor olması
- İş akdi feshedilen kişinin işveren vekili veya yardımcısı statüsünde olmaması
- İş akdi feshedilen işçinin bu işyerinde en az 6 aydır çalışıyor olması
- İşveren tarafından feshedilen iş akdinin geçerli bir sebebe bağlı olmadan feshedilmiş olması
- Dava öncesi arabuluculuk yoluna başvurulmuş ancak anlaşma sağlanamamış olması işe iade davası açabilmek için gerekli koşullardır.
Yukarıda yazılan koşullardan her hangi birinin eksik olması halinde yapılan dava başvuruları herhangi bir dava süreci başlatılmadan reddedilir. Davanın reddi İş akdi feshedilen kişinin yaşamında önemli sorunlara yol açacağından dolayı dava başvurusu öncesinde mutlaka bir avukattan destek alınması tavsiye edilmektedir.
İş Akdi Feshedilen İşçinin İş kanunu veya Basın Kanununa Tabi Olması
İşe iade davası açmanın koşulları arasında yer alan bu hususa göre, iş akdi feshedilen kişinin basın kanunu veya iş kanununa tabi olan bir işçi olması gereklidir. Aksi takdirde dava başvurusu yapılamaz.
İşçi ile İşveren Arasındaki Sözleşmenin (belirsiz süreli) Süresiz Olması
İş kanunu hükümleri gereği iş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli şeklinde olmalıdır. Çalışma koşulları ile ilgili her hangi bir fark olmamakla birlikte bu iki farklı sözleşme işçi hakları bakımından farklılık gösterir. Şöyle ki, belirli süreli sözleşme ile bir iş yerinde çalışan işçi, sözleşme yenilenmediği takdirde sözleşme süresinin bitişi ile birlikte iş akdi de feshedilecek ve işe iade davası açma hakkı olmayacaktır. Bu sebeple işe iade davası açmak isteyen işçinin işverenle yaptığı sözleşme türü belirsiz süreli yani süresiz olmalıdır.
İşyerinde 30 veya Daha Fazla İşçinin Çalışıyor Olması
Haksız yere iş akdinin feshedildiğini düşünen çalışanlar tarafınsan İşe iade davası nasıl açılır konusu sıklıkla araştırılan konu başlıkları arasındadır. Bu tür bir davanın açılabilmesini mümkün kılacak hususlardan biri de çalışılan iş yerinde 30 veya daha fazla işçinin çalışıyor olmasıdır. Ancak, söz konusu işyerinde 30 kişinin çalışmadığı hallerde, işverenin varsa başka işyerlerindeki işçi sayısı da göz önüne alınmakta ve diğer işyerleriyle birlikte toplam 30 işçi sayısı mevcut ise dava açılabilmektedir.
İş Akdi Feshedilen Kişinin İşveren Vekili veya Yardımcısı Statüsünde Olmaması
İş kanunu 18. Maddesi son fıkrası hükümleri uyarınca işe alma, çıkarma, işyerini sevk ve idare etme yetkisine sahip bulunan kişiler işe iade davası açma hakkına sahip değildir.
İşyerinde En Az 6 Aydır Çalışıyor Olmalı
İşe iade davası incelenirken işçinin o işyerinde ne kadar süredir çalıştığı göz önüne alınmaktadır. İşçi işverenin farklı işyerlerinde de çalışmış ise o süreler de toplanarak 6 aylık süreyi doldurup doldurmadığı hesaplanır. İş kanunu hükümlerine göre 6 ay dolmadan işe iade davası açılamamaktadır.
İş Akdinin Geçerli Bir Sebebe Bağlı Olmadan Feshedilmiş Olması
İşveren bir işçinin iş akdini feshederken fesih gerekçesinin geçerli bir sebebe dayanması zorunludur. İşçinin işverenle anlaşarak iş akdini fesih etmesi veya istifa etmiş olması halinde işe iade davası açılamaz. İşveren,
- İşçinin herhangi bir sendikaya üye olması ve çalışma saatleri dışında kalan zamanda sendikal faaliyetler yürütmesi,
- Kaza veya hastalık sebebiyle işe geçici olarak devamsızlık göstermek
- Cinsiyet, medeni hal, ırk, dil, din, renk, hamilelik, siyasi görüş sebeplerinden herhangi biri,
- Kadın işçimin iş kanunu 74. Maddesinde belirtilen kadın işçinin çalıştırılmasının kanunen yasak olduğu sürelerde işe gelmemesi,
- Sözleşmeden doğan haklarını alabilmek amacıyla işveren aleyhine dava açmış olmak, iş akdinin fesh edilmesine dair sebepler arasında yer almaz.
İşveren tarafından yukarıda yazılı sebepler gösterilerek iş akdi feshedilmişse, işçi işe iade davası açma hakkına sahipti. Bazı durumlarda da işverenin fesih’e sebep gösterdiği hususlar sebebiyle işe iade davası açılamaz.
- İşçinin işe geç kalması ve bu durumu alışkanlık haline getirmesi
- İş sözleşmesi yapılırken işçi tarafından belirtilen özelliklerin çalışma süresince gösterilmemesi,
- İşçinin çalışmış olduğu bölüm veya departmanların işveren tarafından kaldırılması veya yeniden tesisi
- Performans düşüklüğü
- Sektörde daralma sebebiyle oluşan sıkıntı sebebiyle işçiye duyulan ihtiyacın azalması veya bitmesi,
- Üretilen mal veya hizmete duyulan taleplerin azalması sebebiyle işçi ücretlerinde tasarrufa gidilmesi ihtiyacı,
- İşyerinin mekan olarak daraltılması sonucunda işçi sayısını azaltılmasın ihtiyacı,
İş akdinin feshedilmesine gerekçe olarak sunulabilir. Ancak burada temel amaç çalışanın haklarının korunmasıdır. Bu sebeple işveren öncelikle çalışanla orta bir yol bularak çözüm üretme yoluna gitmelidir.
Arabuluculuk Yoluna Başvurulmuş Ancak Anlaşma Sağlanamamış Olması
İşveren ve işçi arasındaki görüşmelerden bir sonuç alınamadığı takdirde ise, tarafların arabuluculuk müessesesi kapsamında çözüm bulması bir alternatif olarak görülmelidir. Tüm bunlara rağmen bir çözüm üretilememişse bu kez çalışan işe iade davası açarak haklarını talep edebilir.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşe iade davası açma süresi, iş sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği tarihten itibaren 1 aydır. 1 Ay içerisinde işe iade davası açılmamış olması halinde dava hakkı düşecektir.
Hangi Durumlarda İşe İade Davası Açılamaz?
İşçinin kendi isteği ile işten ayrılması, istifa etmiş olması ya da iş sözleşmesinin belirli süreli olması halinde işçi işe iade davası açamayacaktır.
İşe İade Davası Sonrasında İşçi İşe Başlatılmaz İse Kaç Maaş Tazminat Alır?
İşveren tarafından işçiye mahkemenin takdirine göre 4 – 8 maaşlık tazminat ödemesi yapılacaktır. Yine işçinin çalıştırılmadığı süre için en fazla dört aylık ücreti ve diğer hakları dava tarihindeki maaşı baz alınarak işçiye ödeme yapılacaktır.
İşe İade Davasını Kazanan İşçi Ne Yapmalı?
İşe iade davasının kazanılması halinde işveren 1 ay içerisinde işçiyi işe başlatmakla yükümlüdür. İşçinin işe başlatılmaması halinde işveren davada hükmedilen tazminatları ödemekle yükümlü olacaktır.
İşe İade Davası Kaç Ay Sürer?
İşe iade davaları davanın görüleceği yer mahkemesinin yoğunluğuna ve iş yüküne bağlı olarak 9 -15 ay aralığında sürmektedir.
İşe İade Davası Avukat
Yukarıda sıralanan sebeplere bağlı olarak haksız yere iş akdinin feshedildiği durumlarda iş hukuku konusunda uzman bir İşe iade davası avukatı ile görüşmek, dava sonucunda elde edilebilecek sonucu etkileyen önemli bir faktördür. Dava sonucunda işçi aleyhine oluşabilecek muhtemel kayıpların önlenmesi adına işe iade dava süreçlerinin titizlikle yürütülmesi zorunludur. Aksi halde ilerde düzelmesi mümkün olmayan maddi- manevi kayıplar yaşanması mümkündür.
