Mobbing, iş yerinde sistematik olarak uygulanan psikolojik taciz ve zorbalık anlamına gelmektedir. Bir davranışın mobbing adı alması için süreklilik oldukça önemlidir. İşyerinde şiddet, taciz durumları ayrı bir şekilde değerlendirilir, Mobbing çalışanların iş yerindeki performansını, psikolojik sağlığını ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Mobbing nedeniyle iş sözleşmesinin feshi, iş hukukunda ve ahlaki açıdan önemli bir konudur.
Mobbing Nedir?
Mobbing, diğer bir deyişle işyerinde psikolojik taciz, bir veya birden fazla kişinin, bir çalışana karşı sürekli olarak düşmanca ve küçük düşürücü davranışlarda bulunmasıdır. Bu davranışlar arasında, sürekli eleştirmek, dışlamak, küçümsemek ve görevleri zorlaştırmak gibi eylemler yer alabilir. Mobbing, çalışan üzerinde ciddi psikolojik ve fiziksel etkiler yaratabilir. Gördüğü psikolojik şiddetten dolayı hayat kalitesi düşmekle birlikte uzun vadede iş performansını kötü etkileyebilmektedir.
İş Hukukunda Mobbingin Yeri
İş hukukunda mobbing, İş Kanunu’nun 24. maddesi ve Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi kapsamında değerlendirilir. İş Kanunu’nun 24. Maddesi şu şekildedir; işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını doğuran hallerden biri oluştuğunda iş sözleşmesi feshedilirse kıdem tazminatına hak kazanılır. Borçlar Kanunu’nun 417. Maddesine göre ise; İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla yükümlüdür. Mobbing, işverenin bu yükümlülüğü ihlal ettiği durumlar arasında sayılabilir.
Mahkeme Süreci ve Tazminat Talepleri
Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini fesheden çalışan, işverenden tazminat talep edebilmektedir. Mahkeme sürecinde, mobbingin varlığı ve çalışanın bu nedenle zarar gördüğü ispatlanmalıdır. Tazminat talepleri, çalışanın uğradığı maddi ve manevi zararları kapsar. Mobbing iddiasıyla mahkemeye başvuran çalışan, öncelikle dava dilekçesini hazırlamalıdır. Bu dilekçede, mobbingin ne zaman başladığı, kimler tarafından yapıldığı, hangi şekillerde gerçekleştiği ve mobbing nedeniyle çalışanın hangi zararları gördüğü ayrıntılı bir şekilde belirtilmelidir. Mobbing iddiasının ispatı için çalışan toplayabildiği bütün delilleri mahkemeye sunmalıdır. Bu belgeler arasında mesajlar, ses kayıtları, tanık ifadeleri olabilir. Özellikle iş yerindeki diğer çalışanların tanıklıkları oldukça önemli bir role sahiptir. Bu bağlamda işveren mobbing iddialarına karşı savunma yapma hakkına sahiptir. İşveren mobbing iddialarını yalanlayabilir veya bahsi geçen davranışların mobbing niteliği taşımadığını iddia edebilir. Bu süreçte tabii ki işverenin de birtakım kanıtlar sunması gerekmektedir. Sonuç olarak mahkeme tüm beyanları ve delilleri inceleyerek bir karar verir. Mobbingin varlığı ispatlanmışsa, işverenin çalışana tazminat ödemesine hükmedilebilir.
Mobbing Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshi Tazminat Talebi
Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini fesheden çalışan, uğradığı zararlar için maddi ve manevi tazminat talep edebilmektedir. Maddi tazminat, çalışanın işten ayrılması nedeniyle uğradığı gelir kaybını ve mobbing sürecinde yapılan masrafları kapsamaktadır. Manevi tazminat ise çalışanın yaşadığı psikolojik sıkıntılar, stres ve itibar kaybı gibi zararları karşılamayı amaçlamaktadır. ispatlamak durumundadır. Manevi tazminat ise çalışanın mobbing nedeniyle yaşadığı psikolojik sıkıntılar, stres ve itibar kaybını karşılamak için talep edilir. Manevi tazminat miktarı, mobbingin süresi, yoğunluğu ve çalışanın üzerinde yarattığı etkilere göre belirlenir. Mahkeme, manevi tazminat miktarını belirlerken çalışanın psikolojik durumu ve yaşadığı travmanın derecesini dikkate alarak kesin bir hüküm verir. Mahkeme, mobbing nedeniyle iş sözleşmesini fesheden çalışanın tazminat taleplerini kabul ederse, işverenin belirlenen tazminat miktarını ödemesi gerekmektedir. İşveren, mahkeme kararına uymak zorundadır ve tazminat ödemelerini belirtilen süre içinde gerçekleştirmelidir. Mahkeme kararlarının uygulanmaması durumunda, çalışanın icra yoluna başvurma hakkı bulunmaktadır.
İşverenin Yükümlülükleri ve Sorumlulukları
İşveren, iş yerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamakla yükümlü olmakla birlikte bu yükümlülük, hem yasal düzenlemeler hem de etik değerler açısından büyük önem taşır. İşveren, çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlığını korumak, iş yerinde huzurlu bir ortam oluşturmak için çeşitli önlemler almak zorundadır. Bu kapsamda, mobbingin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak ve çalışanların haklarını korumak zorundadır. İşverenin öncelikli sorumluluklarından biri, çalışanlarına sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamaktır. Bu, fiziksel güvenlik önlemlerinin yanı sıra, psikolojik sağlığı koruyacak önlemleri de içerir. İş yerinde fiziksel güvenlik önlemleri almak, iş kazalarını önlemek için gerekli olmakla birlikte, psikolojik güvenlik önlemleri almak da aynı derecede önemlidir. İş yerinde mobbing gibi psikolojik tacizlerin önlenmesi, çalışanların moral ve motivasyonunu artırır, iş verimini ve çalışanların hayat kalitesini yükseltir. Bu bağlamda mobbing önleme politikaları ve eğitimler oldukça önemlidir. İşveren, iş yerinde mobbingi önlemek için net politikalar oluşturmalı ve bu politikaları tüm çalışanlara duyurmalıdır. Mobbing karşıtı politikaların oluşturulması, çalışanların bu tür davranışlara karşı bilinçlenmesini sağlar. İşveren, ayrıca mobbing konusunda eğitim programları düzenleyerek, çalışanların mobbingin ne olduğunu, nasıl tanınabileceğini ve bu tür durumlarla nasıl başa çıkılabileceğini öğrenmelerine yardımcı olmak durumundadır. İş yerinde pozitif bir kültür yaratma da oldukça önemlidir. İşverenin, mobbingin önlenmesi ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturulması için iş yerinde pozitif bir kültür yaratması gerekmektedir. İş yerinde karşılıklı saygı ve anlayışa dayalı bir kültür oluşturmak, mobbingin ortaya çıkmasını engelleyebilir. İşveren, liderlik ekibi ve yöneticiler, çalışanlara örnek olmalı ve pozitif davranışları teşvik etmelidir. Açık iletişim, takım çalışması ve empati kurmak, iş yerinde olumlu bir atmosfer yaratmada önemli bir rol oynamaktadır.
Sürekli İzleme ve Değerlendirme
İşveren, mobbingin önlenmesi için alınan tedbirlerin etkinliğini sürekli olarak izlemeli ve değerlendirmelidir. Çalışanların geri bildirimleri doğrultusunda politikalar ve uygulamalar gözden geçirilmeli, gerektiğinde revize edilmelidir. İşveren, ayrıca iş yerinde düzenli aralıklarla anketler ve memnuniyet değerlendirmeleri yaparak, çalışanların mobbing konusundaki düşüncelerini ve deneyimlerini öğrenmelidir.
Hızlı Müdahale ve Çözüm Süreçleri
Mobbing şikayetleri alındığında, işveren hızla müdahale etmelidir. İlk adım, şikayetlerin doğruluğunu araştırmak olmakla birlikte. Bu süreçte, objektif ve tarafsız bir yaklaşım benimsenmelidir. Araştırma sonucunda mobbingin varlığı tespit edilirse, işveren derhal gerekli önlemleri almalı ve sorumlu kişiler hakkında disiplin işlemleri başlatmalıdır. Ayrıca, mağdur olan çalışanın durumunu düzeltmek için gerekli destek sağlanmalıdır. Bu süreçte kanıt toplamak ve incelemek oldukça önemlidir. Bu bağlamda şikayetin doğruluğunu araştırmak için kapsamlı bir inceleme yapılmalıdır. Bu süreçte, şikayetçi çalışanın sunduğu deliller, tanık ifadeleri, e-posta ve mesajlar gibi kanıtlar titizlikle incelenmelidir. İş yerindeki güvenlik kameraları ve diğer kayıtlar da gözden geçirilerek, mobbing iddialarının doğruluğu tespit edilmeye çalışılmalıdır. Bu aşamada, tüm tarafların görüşleri dinlenmeli ve olabildiğince fazla bilgi toplanmalıdır.
İşverenin Mobbing Nedeni İle Sorumlulukları
İşveren, mobbingin önlenmesi konusunda yasal olarak da sorumludur. Türk İş Kanunu ve Borçlar Kanunu, işverene çalışanlarını koruma yükümlülüğü getirmektedir. İşverenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi durumunda, mobbing nedeniyle zarar gören çalışanlar hukuki yollara başvurarak tazminat talep edebilmektedirler. İşverenin ihmali sonucunda çalışanlar maddi ve manevi zarara uğrayabilmektedir. Bu bağlamda çalışanların uğradığı zararlar mahkeme yoluyla tazmin edilebilmektedir.
Sonuç olarak işverenin, iş yerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama yükümlülüğü, hem yasal hem de etik bir sorumluluktur. Mobbingin önlenmesi için alınacak tedbirler, iş yerinde huzurlu bir atmosfer yaratır ve çalışanların verimliliğini artırır. Mobbing şikayetlerinin ciddiyetle ele alınması, hızla müdahale edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması, işverenin çalışanlarına karşı olan sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar. İşverenin bu sorumlulukları ihmal etmesi durumunda, mobbing mağduru çalışanlar hukuki yollara başvurarak tazminat talep edebilirler. İş yerinde mobbingi önlemek ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak, hem işverenin hem de çalışanların ortak çabalarıyla mümkündür.
