Boşanma davaları, evliliğin temelinin sarsıldığı genel ya da özel nedenlerden dolayı açılabilmektedir. Boşanma davalarından önce ya da sonra pek çok durum ortaya çıkmaktadır. Davadan önce ve boşanma davası esnasında en çok sorun yaşanan durum mal paylaşımıdır. Evlilikten önce alınan mallar kimin, mal paylaşımı nasıl yapılır ya da evlilikte alınan mallara ne olur gibi pek çok soru sorulmaktadır.
Boşanmada gerçekleşen mal paylaşımı, evlilik birliği içinde ya da evlilikten önce sahip olunan araba, para, ev gibi malların durumunun ne olacağına karar verilmektedir. Eşyaların evlilik tarihleri ve malların nasıl edinildiğine ilişkin bazı istisnalar, mal paylaşımlarında ortaya çıkabilmektedir. Boşanmada mal paylaşımı, boşanma kararının kesin bir şekilde verilmesi ile birlikte gerçekleşir. Mal paylaşım davası, boşanma kararının kesinleşmesiyle açılır. Bazı durumlarda bazı avukatlar tarafından mal paylaşım davası boşanma davası ile birlikte aynı zamanda da açılabilmektedir.
Evlilik içinde eşlerin sahip oldukları malların kime ait olup nasıl ve ne zaman alındığı önemlidir. Bu durumda malların nasıl paylaşılacağına da karar verilir. Türk Medeni Kanunu’nda yer alan ayrım ile bu durum belirtilmiştir. Mal paylaşımı konusunda 1 Ocak 2002 tarihinden önceki tarihlerin tabi olduğu kurallar yer almaktadır. Bu tarihten sonraki dönemle tabi olan kurallar tamamen farklıdır. Şu anda kullanılan Medeni Kanun’un yürürlüğe girme tarihi 1 Ocak 2002 tarihidir. Bu tarihteki Medeni Kanun’da pek çok farklılık meydana gelmiştir.
1 Ocak 2002 tarihinden önce satın alınan mallar kimin üzerine kaydedilmişse mal on kişiye ait sayılıyor Bunun nedeni 1 Ocak 2002 tarihinden önce yürürlüğe giren Medeni Kanun, eşler arasındaki yasa olarak May Ayrılığı Rejimi’ni kabul etmekteydi.
1 Ocak 2002 tarihinden sonra yürürlüğe giren Medeni Kanun, malların yarı yarıya paylaşılmasına dayanmaktadır. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi olarak adlandırılan bu paylaşım kabul edilmektedir. Eşler evlilikleri içinde elde ettikleri malları yar yarıya paylaşacaklardır. Bu paylaşımlarda bazı durumlarda istisnalar da meydana gelebilmektedir. 1 Ocak 2002’den önceki mi yoksa sonraki rejimin mi uygulanacağını düzenlenen bir sözleşme ile serbestçe belirlenebileceğini hatırlatmak gerekir.
Evlilikten Önce Alınan Malların Paylaşımı
Evlilikten önce alınan mallar kimin sorusu boşanacak çiftler arasında en çok merak edilen konular arasında yer almaktadır. Boşanmada bu malların nasıl paylaşılacağı hemen hemen her boşanma davasında tartışılan bir durumdur. Mal paylaşma davaları boşanma davalarının kesin boşanma ile sonuçlanmasıyla birlikte açılmaktadır.
Eşler, kanun tarafından evlilik süresince alınan malların rejimini seçebilmektedirler. Seçim hakkı kullanmayan eşler için edinilmiş mallara katılım rejimi uygulanır. Ancak çiftler isterlerse sözleşme ile kanunda verilen diğer mal rejimlerini de seçerek mal paylaşımına karar verebilirler. 1 Ocak 202 tarihinde yapılan değişikliklerden önceki mal paylaşım rejimin adı mal ayrıl rejimi olarak adlandırılmaktaydı. Bu tarihten önce evlenen kişiler ne şekilde olursa olsun aldıkları bu malların için tasfiye şeklinde mal hangi eşin üzerineyse o kişide kalacaktır. Belirtilen tarihten sonra gerçekleşen değişikliklere göre ise bu mallar taraflara ortak bir şekilde dağıtılmaktadır.
Edinilmiş mallara katılma rejiminde evlenmeden önce alınan malların durumu söz konusuysa, edinilmiş mallara karılma rejimine göre eşlerin tüm mal varlığı kişisel ve edinilmiş mal olarak ikiye ayrılmaktadır.
Kişsel Mallar
Edinilmiş mallara katılma rejimine göre kişisel mallar tasfiyeye dahil edilmezler. Kanuna göre şu mallar kişisel mal olarak kabul edilir:
- Manevi tazminat alacakları
- Kişisel mal olarak kabul edilen değerler
- Eşlerden birinin kendi kişisel kullanımına ayırdığı eşyalar
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait olan ya da bir eşin sonradan miras ile ya da karşılıksız elde ettiği mallar
Hükme göre eşlerin evlenmeden önce aldığı mallar evlilik içinde kullanılsa bile kişisel mal niteliğindedir. Dolayısıyla bu mallar üzerinde arşı tarafın bir hakkı yoktur. Örnek vermek gerekirse, bir kadın miras yoluyla ailesinden bir ev almışsa ve evlilik boyunca bu evde yaşamışlarsa diğer eşin boşanma esnasında bu ev üzerinde bir hakkı bulunmamaktadır.
Edinilmiş Mallar
Edinilmiş mallar, her iki tarafın da mal rejiminin devamı boyunca karşılığını vererek elde ettiği mal varlıklardır. Edinilmiş mallar şu şekildedir:
- Kişisel mal gelirleri
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler
- Çalışmanın karşılığı olarak elde edilenler
- Sosyal güvenlik ya da sosyal yardım kurumlarından personele yardım amacıyla kurulan sandıkların ya da benzeri şeylerin yaptığı ödemeler
Evlenilmeden önce alınmış bir malın evliyken satılması durumunda elde edilen para ile alınacak bir mal yine kişisel mal niteliği taşımaktadır. Fakat bu mallardan elde edilen gelirler (örneğin kira) edinilmiş mal sınıfına girmektedir. Eğer biri evlenmeden önce bankadan kredi çekerek mal almışsa ve bu kredi evlilik süresince ödenmeye devam edilmişse ödemelerin başka kişisel mal karşılığı mı yoksa çalışma gelirleriyle mi ödendiği önemlidir. Eğer çalışma geliriyle ödenmişse ödenen kısım kadar diğer eşin katılım yapacağı hesaplanır.
Evlilikte Mal Ayrımı
Evlilikten önce alınan mallar kimin gibi mal ayrımının nasıl olacağına ilişkin sorularla sıklıkla karşılaşılmaktadır. Her ne kadar Medeni Kanun kişisel malların bölüşülmesini düzenlemese de, gelirlerinin müteselsil mal olduğu belirlenmiştir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 219. maddesinde edinilmiş mallar, yani boşanma sonrasında paylaştırılacak malvarlığı ve gelirler sayılmakta olup, kişisel mallardan elde edilen gelirler de buna dahildir. Böylece evlenmeden önce alınmış bir ev sayılıyorsa, bu evin evlenme anındaki kira bedeli hesaplanarak mal paylaşımına dahil edilecektir. Bir kişinin evlenmeden önce çalışması karşılığında edindiği malların yanı sıra, eşlerden birine evlenmeden önce veya sonra miras kalan mallar da olabilir. Bu durumda evlilik süresince bu mallardan gelir elde edilmişse mallar da paylaştırılacaktır.
Evlenmeden önce krediyle satın alınan mallar olabilir. (Ev, araba, arsa vb.) Bu durumda mallar evlenmeden önce devredilse dahi varlık bedeli kademeli olarak ödenmeye devam eder. Bu durumda, mal evlilikten önce miras kalmış olsa bile, eşler arasında ödenen mallar yine de mal paylaşımına konu olabilir. Kredinin evlilik süresince ödenen kısmı, söz konusu malın satış fiyatı ile orantılı olacak ve kredi tutarının malın fiyatı üzerindeki etkisinin değeri, bu Kanunda yapılan hesaplamaya göre hesaplanacaktır. Diğer eş, katkı payı tutarında malvarlığını paylaşma hakkını talep edebilir.
Bir eşin evlilik kurmadan önce satın aldığı mülkün satışından veya başka bir eşin mirasından elde edilen gelir özel maldır. Dolayısıyla bu malların satışından sonra başka bir varlığın edinilmesi durumunda bu mallar da kişisel mal olacaktır. Örneğin, eşlerden birine bir ev miras kaldığını ve bunun satışından elde edilen gelirle yeni bir ev satın alındığını ve yeni alınan evin de ortak evlilik çerçevesinde edinildiğini varsayalım. Bu durumda evlilik sırasında satın alınan evin bedelinin tamamı terekeden gelen para ile ödenmişse bu ev tamamen ayrı bir mülk olup sadece kira geliri paylaştırılacaktır. Ancak miras parası ekleyerek yeni bir ev satın alınırsa, ek tutarın kişisel mülk satışından elde edilen gelirlerle ödenmemesi durumunda kalan mülk yine de bölünebilir.
