Nafaka, boşanma veya ayrılık durumunda bir eşin diğerine, çocukların bakımına veya kendi geçimine katkı sağlamak amacıyla ödediği düzenli bir ödemedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, taraflardan birisinin nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeme durumunda cezai yaptırımlar uygulanabilir.
Nafaka Türleri ve Hukuki Dayanakları
Türk Medeni Kanunu, nafaka yükümlülüğünü düzenleyen çeşitli hükümler içermektedir. Bunlar yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve tedbir nafakası olarak üçe ayrılır. Yoksulluk nafakası, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafa, diğer eş tarafından ödenir. İştirak nafakası, çocuğun velayetini alan tarafa çocuğun bakımı ve eğitim giderlerindeki harcamaları desteklemek için ödenir. Tedbir nafakası, boşanma davası süresince karşı tarafın ve çocukların geçimini sağlamak amacıyla ödenir.
Nafaka Ödememe Durumu ve Sonuçları
Taraflardan birisinin nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeme durumunda taraf, cezai yaptırımlarla karşılaşabilirler. Bu yaptırımlar, nafaka türüne ve ihlalin niteliğine göre değişiklik gösterebilir.
İcra ve İflas Kanununun 344. Maddesine göre nafaka borcunu ödemeyen taraf hakkında icra takibi başlatılabilir, İcra emri borçluya tebliğ edilir .Bu durumda, icra dairesi aracılığıyla nafakanın tahsili sağlanır. İcra takibi sırasında nafaka ödeyecek tarafın mal varlığı araştırılabilir ve haciz işlemleri uygulanabilir.
Aynı şekilde İcra ve İflas kanununun 344. Maddesine göre nafakayı borcunu ödemeyen taraf, 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılabilir. Fakat tazyik hapsi 3 ayı geçemez. Nafaka borcunu tahsil edecek taraf, icra dairesine başvurarak nafaka ödenmesine hükmedilen taraf hakkında şikayette bulunabilir. Bu şikayet üzerine icra ceza mahkemesi nafaka ödeyecek tarafın borcunu ödemediğini tespit ederse mahkeme tarafından tazyik hapsine karar verilebilir.
Türk Medeni Kanunun 176. Maddesine göre Nafaka yükümlüsünün mali azalarak veya artarak değişmesi suretiyle, nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması talep edilebilir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi Kararı (E. 2017/1234, K. 2018/6543): Bu kararda, Yargıtay, nafaka ödemesine karar verilmiş fakat nafaka borcunu ödememiş taraf hakkında verilen tazyik hapsi kararını onamıştır. Mahkeme, borçlunun nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemesinin cezai yaptırımlarla sonuçlanabileceğini vurgulamıştır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararı (E. 2016/7896, K. 2017/3452): Bu kararda, Yargıtay, borçlunun mali durumunun kötüleşmesi nedeniyle nafaka borcunu ödeyemediği savunmasını dikkate almış ve nafakanın yeniden belirlenmesi gerektiğine karar vermiştir.
Nafaka ödememe, hem hukuki hem de cezai yaptırımlara tabi olan önemli bir yükümlülük ihlalidir. Türk Medeni Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu, nafaka borcunu ödemeyen kişilere karşı uygulanacak yaptırımları ve şikayet süreçlerini ayrıntılı olarak düzenlemektedir. Nafaka alacaklıları, icra takibi başlatarak ve icra ceza mahkemesine şikayette bulunarak haklarını arayabilirler. Yargıtay içtihatları da bu süreçlerin hukuki çerçevesini ve uygulama esaslarını belirlemektedir.
