Tapuda miras paylaşımı miras bırakan kişinin hayatını kaybetmesi nedeniyle bıraktığı malvarlığının mirasçılara pay edilmesidir. Miras bırakan kişinin vefatının ardından mirasçılar kendi aralarında anlaşırsa tapuda miras paylaşımı gerçekleştirilmektedir. Tüm mirasçılar bir miras paylaşım sözleşmesi imzalar. Tapuda miras paylaşımı böylece gerçekleştirilmektedir. Fakat mirasçılar arasında bir anlaşmazlık söz konusu olursa mirasçılardan biri ya da birkaçı Sulh Ceza Mahkemesi aracılığıyla dava açabilirler. Bu dava sayesinde miras paylaşımı gerçekleşir.
Mirasçılar bu miras dağılımının nasıl yapılacağı ile ilgili aralarında konuşup anlaşabilirler. Bu durumda olay sözleşmeye de bağlanabilir. Paylaşma ya da elden taksim ile sözleşme gerçekleşir Miras paylaşımı için hazırlanan sözleşmede bazı şartlar yer almaktadır. Bu şartlardan bazıları şunlardır:
- Sözleşme yazılı olarak yapılmalıdır.
- Tüm mirasçılar sözleşmeyi imzalamış olmalıdır.
Miras paylaşım sözleşmesinin geçerli olması için adi yazılı olması gerekir. Terekede taşınmaz olsa da taşınmazın paylaşılması için resmi olarak bir sözleşme yapılmasına ihtiyaç duyulmamaktadır. Adi yazılı şekilde gerçekleşen miras sözleşmelerini takiben, taşınmazın mülkiyede tapuda tescili ile devredilmesi gerekir. Mirasçılar bu durumda da anlaşamazlarsa paylaşmak için dava açabilirler. Böylece mirasın paylaşılması talep edilmektedir. Mirasçılar Sulh Hukuk Mahkemelerine başvurarak bazı malların aynı şekilde, aynı şekilde olmazsa satış şeklinde paylaştırılmasını talep edebilmektedir.
Vefat eden kişinin ölümü ile birlikte mirasçılar arasında pek çok hukuki konu ya da anlaşmazlık meydana gelmektedir. Bu konulardan bazıları şunlardır:
- Paranın mirasçılara intikali
- Mirasçılık belgesi
- Banka hesaplarında duran paranın mirasçılara aktarılması
- Tenkis davası
- Muris muvazaası
Tapuda Miras Mirasçıları Kimlerdir?
Tapuda miras davaları sıklıkla karşılaşılan hukuki davalar arasında yer almaktadır. Miras bırakan kişinin malvarlığına verilen ad terekedir. Kişi vefat etmişse mirasçılar vefat eden kişinin mallarını, borçlarını ve alacaklı olduğu malları kendi aralarında paylaştıracak şekilde hak sahibi olurlar. Miras bırakan kişinin vefat etmesi ile birlikte tüm tereke miras hakkına sahip olan kişilere geçer. Mirasçılar birden fazlaysa, aralarında bu nedenden dolayı bir miras ortaklığı oluşur. Yani tereke üzerinde el birliği ile hak sahibi olmuş olurlar. Mirasçılardan hiçbiri bir başka mirasçının payını tapuda üstüne alamaz.
Vefat eden kişinin mal varlığının mirasçılara intikal ettirilirken geçen sürece miras işlemleri denir. Miras bırakan kişi farklı şekillerde malvarlığını yasal mirasçılarına devredebileceği gibi kendisine mirasçı atamak için yasal yollar aracılığıyla soybağı bulunmayan kişilere de mirasını aktarabilmektedir.
4721 sayılı kanunda yer alan bilgilere göre vefat eden kişinin yasal mirasçıları şunlardır:
- Sağ kalan eş
- Kan hısımları
- Evlatlık çocuğu
- Altsoy
- Devlet
Yasal mirasçılar saklı pay adı verilen haklara sahiptirler. Bu saklı pay, miras bırakan kişinin malvarlığını tasarruf ederken bazı yetkilerini sınırlandırmaktadır. Vefat eden kişinin anne babası, altsoyu, eşi ve kardeşleri, saklı paylarının haricinde miras üzerinden tasarrufta bulunabilirler.
Tapuda Mirasçılık Belgesi Nasıl Alınır?
Tapuda mirasçılık belgesi ya da bilinen diğer bir adıyla veraset ilanı, miras bırakan kişinin ölümüyle birlikte mirasa kimlerin ne oranda dahil olduğunu göstermek üzere hazırlanan bir belgedir. Bir diğer şekilde açıklamak gerekirse mirasçılık belgesi mirasçının miras üzerindeki hakkını net bir şekilde ortaya koyan bir belgedir.
Mirasçılık belgesi, miras bırakan kişinin ölümünden sonra alınır. Bu belge sulh hukuk mahkemelerinden alınabilmektedir. Aynı zamanda noter yoluyla da alınır. Mirasçılık belgesini alabilmek için mirasçıların başvuru yapması gerekmektedir. Kendiliğinden verilen bir belge değildir. Murisin yasal mirasçıları ve vasiyetname yoluyla atanan mirasçıları bu belge için müracaatta bulunabilirler. Mirasçılık belgesinin alınabilmesi adına herhangi bir hak düşürücü süre ya da zaman aşımı yer almamaktadır. Kişiler dilediği zaman veraset ilamı talep ederek sulh hukuk mahkemelerine ya da noterlere başvurabilirler. Mirasçılık belgesine itiraz da edilebilir. Mirasçılık belgesine itiraz edilmesi durumunda diğer mirasçılar davalı gösterilmek üzere belgenin iptali için dava açılabilir. Bu dava için görevli mahkemeler farklıdır. Belgenin iptali için başvurulan mahkemeler Asliye Hukuk mahkemeleridir.
Tapuda Miras Paylaşımı
Tapuda miras paylaşımı, murisin vefatı ile gerçekleşmektedir. Mirasçılar bu durumda zorunlu bir ortaklığa girmiş olurlar. Mirasçılar terekeye bir bütün halinde ortak olurlar ve bu elbirliği ile ortak olma durumuna elbirliği ile mülkiyet denilmektedir. Aynı zamanda bir yargı yoluyla ya da anlaşma yoluyla kendi rızaları ile uzlaşmaya varırlar. Mirasçılar kendi aralarında paylaştırmaya diledikleri gibi yapabilirler ve bu paylaşım yazılı olarak yapılmak zorundadır.
Tapuda miras paylaşımının uygulama kısmına geçildiğinde en çok karşılaşılan problemlerden biri. Mirasçıların kendilerine miras kalan taşınmazların süre intikallerini yapmamalıdır. Bunun yanı sıra yeni tapu belgelerini çıkarmamaları da bir sorundur. Aslında burada oluşan temel sorun mirasçıların hangi kamu kurumunda, ne tür işlemler yaptıracakları bilmemeleri inden dolayıdır.
Doğru adımların izlenebilmesi için şu yollar takip edilmelidir:
- Miras bırakan kişinin mirasçısı olduğunu kanıtlayan bir belge alınmalıdır. Bu belgenin resmi kayıtlardaki adı veraset ilamıdır. Mirasçılık belgesi olarak da bilinmektedir. Bu belge sulh hukuk mahkemelerinden ya da noterlerden alınabilir.
- Bir taşınmaz olan tarlanın miras kaldığını düşünecek olursak, öncelikli olarak gayrimenkulün bulunduğu ildeki ilgili belediyeye giderek emlak vergisi ödenmesi gerekir. Bu emlak vergileri, belediyelerin banka hesap numaralarına havale ya da EFT yoluyla üretilebilmektedir.
- Emlak vergileri ilgili belediyeye gönderildikten sonra vergi dairesine gidilmelidir. Vergi dairesinde miras mallarına ilişkin veraset ve intikal vergileri ödenmelidir. Bu vergiler de tamamlandıktan sonra vergi dairesince tapu müdürlüğüne yazılmış gayrimenkul veya menkul mallardan dolayı veraset ve intikal vergilerinin ödendiğine ilişkin belge düzenlenir. Bu belge sayesinde miras malı gayrimenkulün üzerine geçmesi için tapu dairesine başvuruda bulunulabilir.
Bu belgenin yanı sıra Taksim sözleşmesi yani miras paylaşma sözleşmesi uygulanabilir. Taksim sözleşmesi tüm mirasçıların katılımıyla yazılı bir şekilde gerçekleşir. Tarafları bağlayıcı bir unsura sahiptir. Miras paylaşım sözleşmeleri noterlerde yapılmak zorunda değildir. Ancak genellikle noterlerde gerçekleştirilir.
Yasal mirasçılar kendi aralarında ya da atanmış mirasçılara birlikte paylaşım yapabilmektedirler. Mirasçılar paylaşımı ne şekilde olacağı konusunda tamamen özgürdürler. Miras paylaşımında, mirasçıların hepsi eşittir. Ayrıca paylaşımla ilgili konularda karşılıklı bilgi vermek zorundadırlar. Bunun yanı sıra mirasçılar Taksim ya da paylaşma sözleşmesini oy birliği ile imzalanmalıdır.
Eğer miras hiçbir şekilde sözleşme ya da anlaşma yoluyla sağlanmışsa bu durumda ortaklığın giderilmesi davası açılmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davasında tek bir paylaş davacı olabilmekte ve bu durum yeterli görülmektedir. Bu dava sulh hukuk mahkemelerinde görülmektedir.
Tapuda Miras Paylaşımı İntikal Ücretleri
Miras intikalleri bir ücrete tabi değildir, fakat miras kalan intikal söz konusuysa taşınmazın emlak vergisi, intikal vergisi veya veraset vergisi gibi bir borcu bulunuyorsa bu borçların ödenmesi gerekmektedir. Yani miras kalan tapuyu üzerine alma ücreti söz konusu değildir. Fakat varsa emlak vergisi, intikal vergisi ve veraset vergileri ödenmelidir.
En son 2023 yılında belirlenen veraset ve intikal vergi tarifeleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- İlk 1.100.000 TL için %1
- Sonraki 2.600.000 TL için %3
- Sonraki 5.500.000 TL için %5
- Sonraki 10.900.000 TL için %7
- 100.000 lirayı aşan kısımlar için %10.
- 2.023 yılı tapu işlemlerinde sermaye bedeli 1.298 TL
