Cumhurbaşkanına hakaret suçu sık karşılaşılan suçlar arasında yer almaktadır. Bu suç Türk Ceza Kanunu madde 299’da ele alınmaktadır. Suçun belirtildiği başlık “devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suç” başlığıdır. Devletin egemenlik sembollerinden biri olan Cumhurbaşkanına yönelik hakaretler devletin saygınlığına zarar vermek ve cumhurbaşkanının temsil ettiği devlete ait manevi değerlere de hakaret etmek anlamına gelir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu bireyin ifade hakkını kullanmasıyla oluşmaz. Bu suç, ifade hakkın kullanmaktan çok öte, artık hakaret boyutuna ulaştığında işlenmiş sayılır. Yasalar cumhurbaşkanının devletin maneviyatını temsil ettiğini açıkça belirtmektedir. Bu durumda cumhurbaşkanına gösterilen saygınlık ve saygı da korunmalıdır. Cumhurbaşkanına yönelik eleştirinin sınırının aşılıp hakarete kadar varması, kullanılan ifadeler, devletin saygınlığına ve değerlerine karşı işlenmiş bir suç olarak kabul edilmektedir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu 2 farklı başlık altında incelenebilir. Bunlar:
- Alenen Hakaret: Türk Ceza Kanunu madde 299’un 2. fıkrasında geçmektedir. Cumhurbaşkanına yönelik hakaret suçunun alenen işlenmesini ele alaır. Bu durum cezayı ağırlaştıran nitelikli haldir. Aleniyet, eylemin gerçekleştirildiği şartlara ve pek çok kişinin fark etmesi anlamına gelmektedir. Hakaret içeren durum herkese aık alanda gerçekleştirilmiş ve birden fazla kişi bunu fark etmişse suç alenen işlenmiş bir suç olarak kabul edilir.
- Gıyapta Hakaret: Cumhurbaşkanına hakaret suçu genellikle gıyapta yani yokluğunda işlenmektedir. Genel hakaret suçunda yer alan gıyapta hakaret suçunun suç sayılıp cezalandırılabilmesi için hakaret eden bireyin en az üş kişiyle iletişimde bulunmuş olması, yani üç kişinin görüp duyacağı şekilde suçu işlemesi gerekir. Cumhurbaşkanına hakaret suçunda böyle şart aranmamaktadır. Bu durumda suç gıyben işlenmişse ve bir kişiye dahi ulaşmışsa cezalandırılır. Cumhurbaşkanına yönelik yapılan hakaret suçunca suç işlenirken kaç kişinin duyduğu, verilen ceza oranına etki etmez.
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun cezalandırılması için bazı maddi ve manevi unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Suçun maddi unsurları şunlardır:
- Fail: Suçu işleyen kişidir TCK madde 299’da “cumhurbaşkanına hakaret eden kişi” olarak ifade edilmektedir. Yine TCK madde 125’te “bir kimseye şeref, onur ve saygınlığını rencide edebilecek şekilde somut fiil isnat eden ya da hakaret etmek suretiyle bir kimsenin şeref ve saygınlığına saldıran kişi” olarak da nitelendirilmiştir. Her iki durumda da herkes bu suçun faili olabilmektedir.
- Mağdur: Türk Ceza Kanunu’nda yer alanlara göre cumhurbaşkanına hakaret suçunun mağduru cumhurbaşkanı olarak geçer Suçun işlenmesi ile doğrudan hedef alınan hiçi cumhurbaşkanıdır. Saygınlığa yönelik saldırının mağduru cumhur başkanı olduğu için mağdur cumhurbaşkanı olur. Yani bu suç cumhurbaşkanının saygınlığına ve devletin sembollerinden birine karşı işlenmiş bir suçtur.
- Fiil: TCK’da cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlenebilmesi için belirli bir fiilden söz edilmemiştir. Bu suç serbest bir şekilde ve çeşitli yollar kullanılarak işlenebilen bir suçtur. Önemli olan nokta, failin söz ya da eylemlerinin cumhurbaşkanına hakaret içerip içermemesidir.
Hakaret suçunda yer alan fiilin unsuru Türk Ceza Kanunu madde 125’te açıklanmıştır. Bu maddede yer alanlara göre kimsenin, saygınlığını, onurunu ve şerefini rencide eden fiil ya da olguları gerçekleştirmek, sövme yoluyla birini şeref, saygınlık ve onuruna saldırmak hakaret suçujnu oluşturan fiilin unsurudur.
Bu suçta yer alan manevi unsurlar da vardır. Cumhurbaşkanına hakaret suçunun oluşabilmesi için failin kasten suç işlemiş olması yeterli olur. Failin bile isteye cumhurbaşkanına hakaret etmesi, suçun oluşmas için gereken temel şarttır. Bu suçun taksirle işlenmesi ile ilgili bir kanun ya da durum yoktur Dolayısıyla bu suç kasten işlenen suçlar arasında yer almaktadır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Nedir
Cumhurbaşkanına hakaret suçu günümüzde yaygın olarak insanların devamlı elinin altında olan sosyal medya üzerinden işlenmektedir. İnternetin kullanımın artması sosyal medyanın da kullanımının artması anlamına gelmektedir. İnsanlar sosyal medya üzerinden sosyal olaylara ve gündeme ilişkin pek çok paylaşım gerçekleştirdikleri gibi pek çok suçu da buradan işleyebilmektedirler.
Sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret eden kişilerin paylaşımlarını birden fazla kişi çok kolay bir şekilde görmektedir. Bu paylaşımlar, başkalarının bu paylaşımları kendi sayfalarında da paylaşmasıyla birlikte yayılabilmektedir. Sosyal medya üzerinden yapılan cumhurbaşkanına hakaret suçları aleni bir hal alır ve buna göre cezai işlemler uygulanır. Suçun nitelikli hali için ceza uygulanacaktır.
Sosyal medyada cumhurbaşkanına hakaret suçunun fiil unsurunu oluşturacak bir paylaşımda bulunmak, cumhurbaşkanına hakaret suçunu oluşturur. Yani sosyal medya uygulamalarını kullanarak yapılan yazılı, görsel ya da videolu paylaşım suçun fiil unsurunu oluşturabilmektedir.
Cumhurbaşkanına hakaret içeren paylaşımın bir mesaj olarak gönderilmesi ya da bu yolla desteklenmesi de suç unsuru oluşturabilir. Bu tür hakaret içeren bir paylaşımın bir mesajla desteklenmesi, suçun varlığını da ortaya çıkarabilmektedir. Eğer biri bu hakaret içerikli paylaşımı destekler nitelikte bir paylaşımı mesaj olarak gönderiyorsa bu durum suçun oluşmasına neden olabilmektedir.
Sosyal medyada gönderileri beğenmek ya da kendi sayfasında paylaşmak gibi durumlar oldukça yaygındır. Bu durumda cumhurbaşkanına hakaret içeren mesajları beğenme, paylaşma ya da yayma bir suç unsuru olabilmektedir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Cezası
Cumhurbaşkanına hakaret suçu cezası pek çok farklı duruma göre değişiklik gösterebilmektedir. Türk Ceza Kanunu madde 299’a göre cumhurbaşkanına hakaret suçuna ilişkin durumlar şu şekilde düzenlenmiştir:
- Cumhurbaşkanına hakaretin cezası 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıdır.
- Suç alenen işlenmişse verilen ceza altıda bir oranında arttırılmaktadır.
- Bu suçtaki kovuşturma aşaması Adalet Bağanının izni ile gerçekleştirilir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu Türk Ceza Kanunu madde 125’de düzenlenmiş olan hakaret suçunun cumhurbaşkanına karşı işlenmesini kapsar. TCK madde 125 ile 299’daki fail ve işlenen suç aynıdır. 299’da belirtilen cumhurbaşkanına hakaret suçunun ayrı bir kategoride işlenmesinin nedeni ise cumhurbaşkanı olan kişinin korunması için düzenlenmiş olması değildir. Cumhurbaşkanı olan kişi için ayrı bir koruma yasası yapılamaz. Bu kanındaki amaç, devletin ve milletin bir sembolü olarak görülen cumhurbaşkanlığı makamına karşı işlenecek suçların önüne geçmektir. Yasalar sadece bir kişinin faydasına oluşturulmamaktadır.
Türk Ceza Kanunu madde 125’e göre genel olarak kişinin onuruna hakaret edecek şekilde yazılı, sözlü ya da videolu bir şekilde hakaret edilmesi yasaktır. Eğer bu suç topluluk içinde herkesin duyup görebileceği şekilde işleniyorsa bu durumda aleni bir suç meydana gelmektedir. Örneğin bu suçu işlenir kılan bir eylem düzenlemek, bu eylem esnasında topluluğa hitap ederek cumhurbaşkanına hakaret gibi durumlar aleni suçun oluşmasına neden olur.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Uzlaştırma
Cumhurbaşkanına hakaret suçu ve uzlaştırma ile ilgili pek çok araştırma söz konusudur. İnsanlar bu suçta bir uzlaştırma olup olmadığını merak etmektedirler. Kamu görevlilerine karşı görevden dolayı işlenen hakaret suçlarında olduğu gibi cumhurbaşkanına hakaret suçunda da uzlaştırma yer almamaktadır. Bu suç şikayete tabi bir suç olmadı için uzlaştırma söz konusu değildir.
Hakaret suçunda korunan hukuki değer saygınlık ve şereftir. TCK 125’te de belirtildiği üzere bu kanunlarla korunan değer kişinin onuru, şerefi, saygınlığı, itibarı ve diğer insanların gözündeki saygınlığıdır. Bu durumda cumhurbaşkanlığı makamının onuru, şerefi ve saygınlığı korunmak durumundadır.
