Geçit hakkı davası ve şartları nelerdir sorusunu sıklıkla duymaktayız. Geçit hakkı Türk Medeni Kanunu’nda komşuların lehine konuşmuş kısıtlamalar arasında bulunan komşuluk ilişkilerine dayalı irtifak hakkıdır. Bunlar arasındaki diğer haklar ise şunlardır:
- Zorunlu kaynak irtifakı
- Zorunlu mecra irtifakı
Geçit hakkı taşınmaz malların mülkiyetini sınırlamaktadır. Aynı zamanda komşuluk hukukuna dayanmaktadır. Taraflar aralarında anlaşabileceği gibi anlaşmazlık durumunda ise dava ile anlaşma sağlanabilmektedir. Geçit hakkı Türk Medeni Kanunu 747 ve 748 maddelerinde yer alır. Konu hakkında daha fazla bilgi, uzman Antalya avukat hizmetleri aracılığıyla alınabilmektedir.
Türk Medeni Kanunu Madde 747 Zorunlu Geçit
Taşınmazından yola çıkmak üzere yeterli geçidi bulunan kişi tam bedel ile bir geçit hakkını komşusundan talep edebilmektedir. Bu hak ise öncelikli olarak geçidin istenmesinden önce yol durumu ve mülkiyete göre uygun olan komşuya karşı kullanılmaktadır. Aynı zamanda daha sonrasından bu olaylardan zarar görecek komşu için de kullanılmaktadır. İki tarafın da faydası gözetilerek zorunlu geçit hakkı belirlenmektedir.
Türk Medeni Kanunu Madde 748 Diğer Geçit Hakları
Taşınmaz, bir şey hakkında iyelik sahibi bulunan kimsenin iyileştirme ve işletme veya taşınmaz üzerinde yapı yapmak için geçici olarak girme hakkı, kış geçidi ve hayvan sulama yolu gibi benzer geçitlerin özel kanun hükmüne dahil olmasıdır. Özel kanun hükmü bulunmuyorsa yerel adalet uygulanmaktadır. Doğrudan kanundan kaynaklı olarak geçit hakları tapu kütüğüne tescil etmez.
Geçit Hakkı Dava Şartları
Geçit hakkı dava şartları kanunda da açıkça yer verildiği üzere şunlardır:
- Talep edecek kişinin geçit hakkı talebinde bulunacağı taşınmazın üzerinde hak sahibi olması
- Komşusundan geçit hakkı talep edecek kişinin taşınmazından ana yola bir geçit bulunmaması
- Talep edecek kişinin taşınmasından ana yola bir geçit varsa bile bu geçişin işlevsiz olması
- Geçit hakkının tanınmasının gerekli olması
- Yargıtay tarafından belirlenen uygulamaya aykırı durumlar bulunmaması
Türkiye’de bu davaların çoğu zorunlu olarak açılmaktadır. Ülkemizdeki arazilerin düzenlemeleri düzgün bir yapıya kavuşmamıştır. Bu nedenle bu izinleri alabilmek için dava açılması gerekmektedir. Böylece geçiş bulunmayan ya da geçişin işlevsiz olması nedeniyle açılan bu davalar aracılığıyla sağlıklı bir geçiş açılmaktadır. Taşınmazlardan açılan bu geçişler ile daha sağlıklı bir yapı elde edilmektedir. Bu davalar geçit yoksunluğu ya da mutlak geçit ihtiyacından doğar. Dava için ön hazırlık aşamasında Antalya avukat hizmetlerinden faydalanmak her zaman daha avantajlıdır.
Geçit Hakkı Alınacak Taşınmaz
Söz konusu olan taşınmazın tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi olması gerekmektedir. Zorunlu geçit hakkı için ilk kural lehine geçit hakkı verilecek olan taşınmaz ve aleyhine geçit hakkı verilecek taşınmazların özel mülkiyet olup tapuya kayıtlı olmasıdır. Türk Medeni Kanunu madde 715’te belirtildiği gibi sahipsiz ya da kamuya ait alanlar geçiş hakkına tabi değildir. Mera için de geçit hakkı yoktur. Fakat taşınmazın fiilen ana yola ulaşması mümkün değilse Yargıtay, taşınmaz üzerine geçit hakkı verebilir.
Geçit İhtiyacı
Taşınmazın genel yolla hiçbir bağlantısının olmaması, geçit hakkının verilmesinde oldukça büyük bir etkendir. Yeteri kadar bağlantı bulunmayan durumlarda da geçit hakkı verilmektedir. Yapılan kadastro planlamalarından sonra bu ihtiyaç belgelenmektedir. Bir taşınmazın ana yol ile hiçbir bağlantısı yoksa geçit hakkı zorunlu bir hal alır. Bağlantı yeterli değilse şartlar dikkate alınarak değerlendirme yapılmaktadır. Bir arabanın geçemeyeceği kadar dar bir yol söz konusuysa bu durumda geçit hakkı verilmelidir. Eğer bir evin konumu yüzünden diğer evlere araç giremiyorsa bu durumdan geçit hakkı doğmaz.
Burada bahsedilen ana ya da genel yol, halkın ortak kullandığı yola ulaşımdır. Şahsi kullanımlar amacıyla geçit davası açılmaz. Taşınmazın yola olan bağlantısı haksız işgal nedeniyle kesilmiş ya da daralmışsa “el atmanın önlenmesi davası” açılabilir.
Geçit Hakkı bedeli
Geçit hakkı verilecek olan taşınmazın sahibi, aleyhine geçit hakkı verilecek taşınmaz sahibine mahkeme kararıyla keşif başlatır. Bunun sonucunda sunulan rapor sonucu mahkeme tarafından verilir. Lehine geçit hakkı alacak malik, belirtilen ücreti ödemek durumundadır. Bu ödeme belirlenen süre içinde gerçekleştirilmelidir.
Ödenmesi gereken miktar belirlenen yerlere hükümden önce verilmelidir. Fakat bazı durumlar yüzünden mahkeme uzayabilir. Bu durumda karar anına gelindiği tarihte gerçek değeri karşılamaz. Bu durumda karar tarihine en yakın bedel öğrenilmelidir. Bu bedele faiz ilave dilmemektedir.
Diğer Şartlar
Geçit hakkının alınabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlardan bazıları şunlardır:
- Geçit hakkı mutlaka genel yola ulaşacak şekilde kesintisiz bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
- Taşınmazın ifrazı sonucu oluşan yeni parsellere geçit hakkı verilmesi taşınmaz ifraz ya da taksim edilmeden önce genel yola çıkmak için kullanılan yol üzerinden tesis edilmesi gerekir.
- Tapusu bulunmayan hazineye ait yerlerden geçit hakkı elde edilebilir.
- Aleyhine geçit hakkı verilmesi için taşınmazın kullanım alanının ve bütünlüğünün bozulmaması gerekir.
- Genel yola geçit açılması için davacının başka taşınmazı varsa öncelikli olarak o taşınmazın da incelenmesi.
- Alternatifi bulunan taşınmazların arasında geçit yolunu belirlerken yüzölçümü en büyük olan taşınmaz değerlendirilmektedir.
Zorunlu geçit hakkı bireysel olarak da talep edilebilmektedir. Ancak dava teknik bilgi gerektirmektedir. Bu nedenle öncelikli olarak bir taşınmaz avukatı ile görüşülmesi gerekmektedir. Bu avukatlar aracılığıyla gerekli işlemler çok daha kısa bir sürede tamamlanır. Antalya avukat hizmetleri ile geçit davaları hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.
Geçit Hakkı Tarafları
Geçit hakkı tarafları davacı ve davalı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Bu davadaki davacı lehine geçit hakkı alınması istenen taşınmazın tapudaki hak sahibidir. Taşınmaz mülkiyete tabiyse paylaşılanlardan birkaçı ya da yalnızca biri davayı açabilmektedir. Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi tutuluyorsa o zaman zorunlu dava söz konusu olabilir. Türk Medeni Kanunu madde 704’e göre taşınmaz mülkiyetin konusu olan araziler şu bölümlerden oluşur:
- Sürekli haklarla kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölüm
- Tapu kütüğünde kayıtlı bağımsız bölüm
Davalı, zorunlu geçit hakkı davacısı aleyhine geçit hakkı verilecek taşınmaz sahibidir. Taşınmazın yaylı ya da elbirliği ile hükümlere tabu tutulmasıyla malikler davada taraf olmalıdır. Dava sürecinde mülkiyet değişirse durum yeni sahiplere yönelir. Dava bu şekilde devam eder ve tekrar harç alınmaz. Geçit hakkı davasında yetkili mahkemeler, bu davalara ilişkin görevli mahkemelerdir. Taşınmaz üzerinde aynı hakka dair davalara Asliye Hukuk Mahkemeleri bakar. Yetkili mahkemeler geçit hakkı davasındaki taşınmazın bulunduğu yerdeki mahkemelerdir.
Geçit Hakkının Engellenmesi
Geçit hakkının engellenmesi durumunda aleyhine geçit izni verilecek maliklerin mahkemeye başvurması gerekmektedir. Ana yol ile hiçbir bağlantısı olmayan ya da bir aracın geçebileceği genişlikte olmayan yollar söz konusu olabilir. Bu yollar var olsa bile işlevsiz olabilirler. Bu durumda geçiş hakkı doğmaktadır.
Geçit hakkının engellenmesi söz konusu değildir. Başvuru gerçekleştikten sonra taşınmazı incelemek üzere bir uzman gönderilecektir. Bu taşınmazın bağlı olduğu yol veya yollar incelenerek bir karara varılmaktadır. Eğer geçit yoksa ya da yetersiz görülmüşse geçit hakkı tanınır. Geçit hakkı alıp almayacağınıza dair bilgi için Antalya avukat hizmetlerinden faydalanarak bilgi alabilirsiniz.
Kaynak:
