Gelişen teknolojiyle birlikte sosyal medya platformları hayatımızın ayrılmaz bir parçası hâline geldi. Bilgiye ulaşmak, iletişim kurmak ve gündemi takip etmek artık birkaç dokunuşla mümkün. Ancak bu kolaylık, bazı hukuki riskleri de beraberinde getiriyor. Özellikle sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar, Türk Ceza Hukuku kapsamında önemli yaptırımlara tabi tutulmakta. Peki sosyal medya üzerinden işlenen eylemler hangi durumlarda suç teşkil eder? Bu yazımızda, sosyal medya kaynaklı suçlara, yasal dayanaklara ve cezalara detaylı bir şekilde değineceğiz.
İnternet Üzerinden İşlenen Suçlar ve Cezaları
Sosyal medya, bireylerin düşüncelerini özgürce paylaşabildiği bir alan gibi görünse de, bu özgürlük mutlak değildir. İnternet ortamında gerçekleştirilen bazı eylemler, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında açıkça suç sayılmaktadır. Özellikle hakaret, tehdit, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak paylaşılması, özel hayatın gizliliğinin ihlali, halkı kin ve düşmanlığa tahrik gibi suçlar sıkça karşılaşılan örnekler arasındadır.
Örneğin;
- TCK m.125 gereği bir kişiye sosyal medya üzerinden hakaret etmek suçtur ve 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Suçun alenen işlenmesi halinde ceza artmaktadır.
- TCK m.106 uyarınca tehdit içeren mesajlar, yorumlar veya paylaşımlar cezai sorumluluk doğurur.
- TCK m.136 kapsamında, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak yayılması 1 yıldan 3 yıla kadar hapisle cezalandırılır.
Sosyal medyada bir paylaşımda bulunmadan önce, içeriğin suç unsuru barındırıp barındırmadığını değerlendirmek büyük önem taşır. Çünkü bu tür suçlar sadece paylaşılan içeriklerle değil, aynı zamanda yapılan yorumlar, etiketlemeler ve hatta “beğenilerle” bile oluşabilir.
Sosyal Medya Suçlarına Örnekler
Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlara dair uygulamada en sık karşılaşılan örnekleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Siber zorbalık (Cyberbullying): Özellikle çocuklar ve gençler arasında yaygındır. Sürekli alay edilme, aşağılanma, iftira gibi eylemler içerir.
- Sosyal medya üzerinden tehdit veya şantaj: Bireyin gizli görüntüleri ile tehdit edilmesi ya da çıkar sağlanması.
- Manevi şahsiyet saldırıları: Tanınmış kişilere yönelik yapılan küçük düşürücü ya da itibarsızlaştırıcı paylaşımlar.
- Cinsel içerikli mesajlar veya görüntü gönderimi: Özellikle mağdurun rızası olmadan gerçekleştirilen bu eylemler, Türk Ceza Kanunu’na göre cinsel taciz suçu kapsamındadır.
- Yanıltıcı bilgi veya dezenformasyon yaymak: Son düzenlemeler ile birlikte, kamuoyunu yanıltmaya yönelik gerçek dışı bilgi paylaşımı da suç teşkil etmektedir.
Sosyal Medya Suçlarının Takibi Nasıl Yapılır?
Sosyal medya üzerinden işlenen suçların tespiti ve takibi konusunda Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı aktif bir şekilde çalışmaktadır. Vatandaşlar, bu tür suçlarla karşılaştıklarında Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunabilir. Ayrıca e-Devlet üzerinden dijital ortamda da başvuru yapılabilmektedir.
Unutulmamalıdır ki; sosyal medya içerikleri sanal değil, hukuken gerçek delil niteliğindedir. Ekran görüntüleri, mesaj kayıtları ve paylaşım linkleri savcılık nezdinde suçun ispatı için yeterli olabilir.
Sosyal Medyada Suç İşlendiğini Düşünüyorsanız Ne Yapmalısınız?
Eğer bir sosyal medya platformu üzerinden size yönelik bir suç işlendiğini düşünüyorsanız;
- Delilleri toplayın: Ekran görüntüsü alın, tarih ve saatleri kaydedin.
- Şikayet edin: Platformun kendi iç raporlama sistemini kullanarak paylaşımı bildirin.
- Yasal başvuru yapın: Cumhuriyet Savcılığına giderek ya da e-Devlet sistemi üzerinden suç duyurusunda bulunun.
- Avukattan hukuki destek alın: Alanında uzman bir ceza avukatı ile süreci yürütmek hak kaybı yaşamanızın önüne geçebilir.
Sosyal Medyada Suçla Karşılaşmamak İçin Alınması Gereken Tedbirler
Sosyal medya kullanırken dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şunlardır:
- Kişisel bilgilerinizi paylaşmaktan kaçının.
- Tanımadığınız kişilerle özel bilgi veya görsel paylaşmayın.
- Hesaplarınızın güvenlik ayarlarını gözden geçirin.
- Şüpheli bağlantılara tıklamayın, bilinmeyen uygulamalara erişim izni vermeyin.
- Her duyduğunuzu paylaşmayın, özellikle doğruluğundan emin olmadığınız bilgileri yaymaktan kaçının.
Sosyal Medya Aracılığı ile İşlenen Suçlarda Hukuki Danışmanlık Neden Önemlidir?
Sosyal medya kaynaklı suçlar, hem teknik hem de hukuki bilgi gerektiren karmaşık alanlardır. Bu nedenle gerek mağdur gerekse şüpheli konumundaki bireylerin profesyonel bir ceza avukatından hukuki destek alması büyük önem taşır. Hatalı veya eksik beyanlar, yargılama sürecini doğrudan etkileyebilir.
Sosyal Medyada Nefret Söylemi Suçu
Sosyal medya platformları, bireylerin düşüncelerini ifade etmeleri için geniş bir alan sunarken, bu özgürlük bazen nefret söylemi gibi suç teşkil eden davranışlara dönüşebilmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 216. maddesi, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunu düzenlemektedir. Bu maddeye göre, halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılama fiilleri cezalandırılmaktadır.
Özellikle mültecilere yönelik nefret söylemleri, sosyal medyada sıkça karşılaşılan ve yargı mercilerince ciddiyetle ele alınan bir konudur. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma kapsamında, mültecilere yönelik nefret söylemleri içeren paylaşımlar yaptıkları iddia edilen 30 şüpheliden 10’u tutuklanmıştır.
Bu tür paylaşımlar, sadece bireyleri hedef almakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal barışı ve kamu düzenini tehdit eder. Dolayısıyla, sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar arasında nefret söylemi, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde ciddi sonuçlar doğurabilmektedir.
Sosyal Medyada İftira ve Hakaretin Sınırları
Sosyal medya, bireylerin fikirlerini paylaşmaları için bir platform sağlasa da, bu özgürlük, başkalarının onur ve saygınlığını zedeleyici iftira ve hakaret içerikli paylaşımlarla sınırlandırılmaktadır. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi, hakaret suçunu düzenlerken, 267. maddesi ise iftira suçunu kapsamaktadır.
Hakaret suçu, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi veya sövme suretiyle gerçekleştirilir. Bu suçun cezası, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
İftira suçu ise, bir kişiye işlemediği bir suçu isnat etmek suretiyle gerçekleşir. Bu suçun cezası, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezasıdır.
Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar kapsamında, iftira ve hakaret içerikli paylaşımlar, hem ceza hukuku hem de özel hukuk açısından sorumluluk doğurabilir. Mağdurlar, ceza davası açmanın yanı sıra, manevi tazminat talebinde de bulunabilirler.
Sosyal Medya Üzerinden Tehdit ve Şantaj Suçları
Sosyal medya platformları, tehdit ve şantaj suçlarının işlenmesi için de araç olarak kullanılabilmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 106. maddesi tehdit suçunu, 107. maddesi ise şantaj suçunu düzenlemektedir.
Tehdit suçu, bir kimsenin hayatı, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik ciddi zararlar verileceği yönünde korkutulmasıdır. Bu suçun cezası, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır.
Şantaj suçu ise, bir kimsenin, kendisinin veya başkasının yararına haksız çıkar sağlamak amacıyla, mağdurun şeref ve saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı tehdidinde bulunulmasıdır. Bu suçun cezası, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
Özellikle sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar arasında, tehdit ve şantaj suçları, mağdurlar üzerinde ciddi psikolojik etkiler yaratmakta ve toplumda güvensizlik ortamı oluşturmaktadır.
Sosyal Medyada Sahte Hesaplar Üzerinden İşlenen Suçlar
Sosyal medya platformlarında sahte hesaplar oluşturularak işlenen suçlar, günümüzde giderek artan bir sorun haline gelmiştir. Bu tür hesaplar, genellikle kimlik sahtekarlığı, dolandırıcılık, hakaret ve özel hayatın gizliliğini ihlal gibi suçların işlenmesinde kullanılmaktadır.
Sahte hesaplar üzerinden gerçekleştirilen eylemler, Türk Ceza Kanunu’nun çeşitli maddeleri kapsamında değerlendirilmektedir. Örneğin, bir kişinin kimlik bilgileri kullanılarak sahte hesap açılması, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi ve kullanılması suçunu oluşturabilir.
Ayrıca, sahte hesaplar aracılığıyla yapılan paylaşımlar, iftira, hakaret, tehdit ve şantaj suçlarını da kapsayabilir. Bu nedenle, sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar arasında sahte hesaplar üzerinden gerçekleştirilen eylemler, hem bireylerin hem de toplumun güvenliğini tehdit etmektedir.
Sosyal Medya Üzerinden Dolandırıcılık
Sosyal medya, yalnızca iletişim kurmak ya da içerik paylaşmak için değil, aynı zamanda dolandırıcılık faaliyetlerinin dijital ortamda sürdürülmesi için de kullanılabilmektedir. Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar arasında, nitelikli dolandırıcılık en yaygın görülen fiillerden biridir.
Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesi dolandırıcılık suçunu, 158. maddesi ise nitelikli dolandırıcılığı düzenlemektedir. Buna göre, bir kimseyi aldatıcı davranışlarla kandırarak onun ya da başkasının zararına olacak şekilde haksız kazanç elde eden kişi, dolandırıcılık suçu işlemiş olur. Eğer bu suç, bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenmişse, nitelikli hal söz konusu olur ve cezası dört yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
Sosyal medya platformlarında özellikle şu yöntemlerle dolandırıcılık yapılmaktadır:
- Ücretsiz hediye, çekiliş vaadiyle kişisel bilgilerin ele geçirilmesi,
- Sahte e-ticaret sayfaları aracılığıyla ürün satışı yapılması,
- Ünlü kişilerin adlarını kullanarak yatırım veya bağış adı altında para toplanması,
- Kripto para ve yatırım vaadiyle kullanıcıların dolandırılması.
Bu tarz dolandırıcılık yöntemleri, yalnızca maddi değil, aynı zamanda kişisel verilerin güvenliğine ilişkin ihlaller anlamına da gelmektedir. Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar bakımından, dolandırıcılığa karşı hem bireylerin dikkatli olması hem de platformların gerekli önlemleri alması büyük önem arz etmektedir.
Sosyal Medyada Dini Değerleri Aşağılama Suçu
Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar kapsamında sıkça karşılaşılan bir diğer suç tipi, dini değerlerin aşağılanmasıdır. Bu suç, bireylerin inanç özgürlüğüne ve toplumsal barışa zarar vermesi nedeniyle Türk Ceza Kanunu’nda özel olarak düzenlenmiştir.
TCK’nın 216. maddesinin üçüncü fıkrasına göre, “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerlerin alenen aşağılanması”, kamu barışını bozmaya elverişli ise, bu fiili gerçekleştiren kişi altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu suçun sosyal medyada işleniş şekilleri şunlar olabilir:
- Bir dine, peygambere ya da kutsal sayılan değerlere yönelik hakaret içeren paylaşım yapılması,
- İbadet şekilleri ya da dini sembollerle alay edilmesi,
- İnanç gruplarını küçük düşürmeye yönelik görsel, video ya da yazı paylaşılması.
Dini değerlere hakaret, sadece bireyleri değil, toplumun geniş kesimlerini hedef aldığı için cezai yaptırımların yanı sıra toplumda kutuplaşma ve provokasyonlara neden olabilecek riskler barındırır. Bu nedenle sosyal medya kullanıcılarının ifade özgürlüğü çerçevesinde sorumlu davranmaları, cezai bir sürece maruz kalmamaları adına büyük önem taşır.
Sosyal medya, hayatımızı kolaylaştıran bir araç olmakla birlikte; dikkatli kullanılmadığında hukuki sorunların da kapısını aralayabilir. Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar, Türk Ceza Kanunu kapsamında ciddi sonuçlar doğurabilir. Hak ve özgürlüklerin sınırlarını bilmek, bilinçli ve sorumlu bir kullanıcı olmak bu alandaki en güçlü korumadır. Şüpheli ya da mağdur konumunda olmanız fark etmeksizin, bir uzmandan destek alarak süreci hukuka uygun biçimde yürütmeniz haklarınızı korumanız açısından büyük önem taşır.
Sosyal medya üzerinden işlenen suçlarda zaman aşımı süresi nedir?
İşlenen suçun türüne göre değişmekle birlikte, basit hakaret suçunda zaman aşımı 6 aydan başlar, nitelikli dolandırıcılıkta bu süre 15 yıla kadar çıkabilir. Bu nedenle şikâyet süresi ve zaman aşımı hakkında uzman bir avukattan hukuki destek alınması önemlidir.
Sosyal medya üzerinden yapılan nefret söylemleri cezalandırılır mı?
Evet. Kişileri dini, mezhebi, ırkı, cinsiyeti ya da siyasi görüşü nedeniyle hedef alan, aşağılayan ya da kin ve düşmanlığa tahrik eden ifadeler TCK 216 kapsamında suçtur. Suçun kamu barışını bozma tehlikesi taşıması hâlinde, fail hakkında cezai işlem yapılabilir.
Sosyal medyada başkasına ait özel görüntüleri paylaşmak suç mu?
Kesinlikle evet. Bu durum hem özel hayatın gizliliğini ihlal hem de kişisel verilerin hukuka aykırı yayılması suçunu oluşturur. Cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Mağdurun şikâyeti ile soruşturma başlatılabilir. Ayrıca maddi ve manevi tazminat davası da açılabilir.
Sosyal medya üzerinden dolandırıldım, ne yapmalıyım?
İlk olarak dolandırıldığınızı kanıtlayan tüm belge, dekont, mesaj ve ekran görüntülerini saklayın. Ardından en yakın karakola ya da Cumhuriyet Başsavcılığı’na giderek suç duyurusunda bulunun. Nitelikli dolandırıcılık, ağır cezai yaptırımı olan bir suçtur ve şikayet üzerine soruşturma başlatılır.
Sosyal medyada dini değerlere hakaret eden biri hakkında nasıl şikayetçi olabilirim?
Öncelikle ilgili paylaşımın ekran görüntüsü veya bağlantısı alınmalı, ardından Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmalıdır. Dini değerleri alenen aşağılamak, kamu barışını bozma potansiyeli taşıdığı için TCK 216/3 kapsamında suçtur.
Sosyal medya üzerinden tehdit edilmek suç mudur?
Evet. Sosyal medya aracılığı ile yapılan tehdit, Türk Ceza Kanunu’nun 106. maddesi kapsamında suçtur. Tehdit içerikli mesajlar, yazışmalar veya görseller delil sayılır ve fail hakkında bir yıla kadar hapis ya da adli para cezası uygulanabilir. Silahla, örgütle ya da alenen tehdit gibi nitelikli hallerde ceza daha da artar.
Sosyal medyada sahte hesap açmak suç mu?
Evet. Bir başkasının kimliğine bürünerek sahte hesap açmak, kişilik haklarına saldırı teşkil eder ve kişisel verilerin hukuka aykırı kullanımı ya da özel hayatın gizliliğini ihlal suçları kapsamında cezalandırılabilir. Ek olarak, dolandırıcılık gibi başka suçlarla birlikte işlendiğinde cezai yaptırımı artar.
Sosyal medya hesabım başkası tarafından kullanılarak suç işlenirse sorumlu olur muyum?
Hesabınızdan suç teşkil eden bir içerik paylaşılmışsa, kural olarak sorumluluk hesabın sahibine aittir. Ancak, hesabın sizin bilginiz dışında ele geçirildiğini ispat edebilirseniz (örneğin; siber saldırı, şifre kırma, izinsiz giriş), bu durum cezai sorumluluğunuzu ortadan kaldırabilir.
Sosyal medyada hakaret suçu işlediğim nasıl anlaşılır?
Bir kişi hakkında küçük düşürücü, onur kırıcı ya da kişilik haklarını zedeleyici söz veya paylaşımlar, hakaret suçunu oluşturabilir. Özellikle kamuya açık şekilde yapılan hakaret içerikleri, delil niteliği taşıyan ekran görüntüleriyle birlikte şikâyete konu edilebilir.
Sosyal medya aracılığı ile işlenen suçlar nelerdir?
Sosyal medya üzerinden işlenebilecek suçlar arasında hakaret, iftira, tehdit, şantaj, dolandırıcılık, kişisel verilerin hukuka aykırı paylaşımı, nefret söylemi, dini değerleri aşağılama ve çocukların cinsel istismarı gibi suçlar bulunmaktadır. Bu suçlar, Türk Ceza Kanunu ve ilgili özel kanunlar çerçevesinde cezalandırılır.
